De noodzaak van innovatie

Op 11 september vond in Nieuwspoort een debat plaats over kwaliteit in de journalistiek. Een onderwerp dat alle kanten op kan glibberen, maar gelukkig hield Ben Knapen een goede inleiding waarin hij wees op het belang van (journalistieke) innovatie om kwaliteitsjournalistiek - door hem gedefinieerd als reporting in de klassieke zin van het woord: het achterhalen van feiten in plaats van alleen daarop te reageren zoals veel op internet gebeurt - te kunnen behouden. 

Nu gaat het mij niet zozeer om de definitie van kwaliteitsjournalistiek, maar wel om de constatering dat reporting iets is waarmee je je als krant of nieuwssite (of voor welk ander platform je ook kiest) kunt onderscheiden van anderen. Waarom zou je als krant hetzelfde nieuws willen brengen als alle anderen?

Dat gebeurt nog steeds en gaat eigenlijk uit van de gedachte dat je met één product zoveel mogelijk lezers zou willen bedienen. Dat is volgens de kritische Amerikaanse media-expert Vin Crosbie een overblijfsel uit de tijd dat de drukpers het belangrijkste middel was om nieuws en informatie te verspreiden (zijn artikel is aan de lange kant maar zeer de moeite waard, zoals ook blijkt uit de reactie ‘Dude, your basic premise may be on track, but way too much extraneous #@&^ to digest. I’m not an editor, but tighten it up. We get it.’). 

Inmiddels is niet alleen de techniek voortgeschreden, maar is ook het gedrag van de mediaconsument veranderd en maakt hij zelf wel uit op welk moment van de dag en waarvandaan hij het nieuws haalt. Waarom zou hij enkele honderden euro’s per jaar betalen om het nieuws uit één krant te kunnen halen (en dat bovendien grotendeels elders voor niks is te krijgen)? Hij is waarschijnlijk best bereid voor nieuws te betalen, maar dan wel graag op de manier aangeleverd die hem het beste uitkomt. 

Terwijl de wereld verandert, klampen uitgevers zich vast aan bewezen (business)modellen en in plaats van echt iets nieuws te proberen wordt getracht de winst op peil te houden (of zelfs te verhogen) door het samenvoegen van titels en redacties (en met het plaatsen van video’s op de site, het omarmen van burgerjournalistiek en het deelnemen in niet-persbedrijven als doekjes voor het bloeden). 

Iedereen had een jaar gelden de mond vol van de long tail, maar heeft u al een experiment met nieuwsartikelen gezien dat uitgaat van dat principe? Is er al een iTunes voor nieuws beschikbaar? Ik zeg niet dat het die kant op moet gaan. Wel wil ik er voor pleiten dat er geëxperimenteerd wordt met nieuwe concepten en dat (pers)bedrijven daar in eerste instantie zelf geld voor vrij maken, desnoods –zoals Henk Blanken suggereerde in het debat in Nieuwspoort- door een deel van de middelen die vrij komen uit een reorganisatie daarvoor te bestemmen of door geen dividend aan aandeelhouders uit te keren (suggestie Ben Knapen). 

Er zijn legio bedrijfstakken waar structureel een deel van de middelen gebruikt wordt voor R&D. Bij de persbedrijfstak zit dat niet in de genen, maar die omslag is wel noodzakelijk zodat de journalistieke functie, een noodzakelijk voorwaarde voor een democratische samenleving, behouden blijft.

Eerder gepubliceerd op Rethinkingmedia.nl